logo

Fotograaf Bert Andrée hangt camera aan de wilgen

Ede -  Nog één reportage, en dan is het echt gedaan. Topfotograaf Bert Andrée stopt ermee. Vanaf zijn zeventiende zit de inmiddels bijna 71-jarige Andrée in het vak. Hij was vernieuwend, gaf alles tijdens een reportage en was daarna compleet leeg. Hij fotografeerde voor Panorama en gaf seminars in binnen- en buitenland. Zijn grote passies waren het maken van portretten en trouwreportages.

Ted Walker

Het is één van de eerste mooie dagen maart. Het interview met Bert Andrée vindt in zijn achtertuin plaats. De afspraak met hem werd een week verschoven. Andrée was voor het eerst in een hele lange tijd zo ziek dat hij verstek moest laten gaan. ,,Dat is me in al die jaren met reportages gelukkig nooit gebeurd'', zegt hij. De statistieken wijzen uit dat Andrée het met 'al die jaren' over een aanzienlijke tijd heeft. Hij betrok zijn studio aan de Parkweg namelijk al in 1970. Maar ook daarvoor was hij al actief in de fotografie.

LIEVE KOK

Als Andrée wil gaan zitten komt zijn grote liefde Kokkie aangelopen met een kussen voor op de stoel. ,,Hier Bert, eerst even een lekker kussen op de stoel, anders heb je straks gaten in je achterste.'' Andrée lacht lief. ,,Ach Kok, lieve Kok die altijd zo goed voor mij en iedereen is.'' De woorden die hij mompelt lijken rechtstreeks uit zijn hart te komen. De liefde tussen de twee is groot. ,,Kok was er altijd op de achtergrond. Zij plakte onder andere de foto's in, en dat kon ze verrekte goed. Zonder Kok had ik het nooit zo kunnen doen als het nu gegaan is.''

AUTOMOBIELEN

Andrée kwam in aanraking met fotografie toen hij 17 jaar was. ,,Ik kwam van de mulo af en had 'A' met wiskunde. Het plan was om de automobielen in te gaan. Maar daar had ik 'B' voor nodig. Toen ben ik naar Magnolia gegaan, een toenmalig opleidingsinstituut aan de Stationsweg in Ede, om alsnog te proberen om dat halen. Maar het lukte niet. In die periode werkte ik een jaar bij garage Zuid. Ik stond aan de pomp, plakte banden en smeerde door. Op een gegeven moment zei een kennis van mijn ouders, mijnheer van der Aa, die ik overigens ome Ruud noemde: 'laat die jongen toch lekker fotografie gaan doen, dat vindt ie leuk'. Ome Ruud wist dat omdat ik had verteld over een vriendje op de Arnhemseweg. Die had een houten vergroter waarmee hij zelf foto's afdrukte. En bij hem zag ik voor het eerst van m'n leven een beeld opkomen van een zeilboot. Hij deed het fotopapier in het ontwikkelbad en daar verscheen ineens dat beeld. Dat was een magisch moment. Ik was verkocht. De magie van het opkomen van het beeld.''

OME RUUD

Hij werkte vervolgens een jaar bij dorpsfotograaf ome Ruud. Hij ontwikkelde daar filmpjes en mocht in zijn vrije tijd foto’s maken en ook zelf ontwikkelen. Een jaar liep hij in de binnenstad van Arnhem met een ‘bosje foto’s’ onder zijn arm en kwam hij een man tegen met een mooie Alfa Romeo. ,,NVF stond er op die auto. Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten. Die man, de auto en de foto’s die hij toonde maakten indruk op me. Hij stond daar met die auto met de klep open, een heel romantisch plaatje. Een vent met mooi lang haar. Hij had een prachtige etalage bij zich met foto’s van allemaal toneelspelers er in. Ik vond dat zo enorm mooi. En dat was het ook gewoon. Hij bleek voorzitter van de NVF te zijn en te werken voor de Arnhemse Krant. ‘Ik wil bij u komen werken’, zei ik tegen hem. ‘Dan ga je maar naar boven, want er is net iemand weg gegaan’, was het antwoord. Degene die weg ging was Henri ter Hall, een hele bekende autofotograaf. Nou, vervolgens kreeg ik een hele oude Rolleiflex fotocamera en ik ging aan de slag.’’

ERVARING OPDOEN

,,Betaald kreeg ik niet’’, vervolgt Andrée. ,,Dat was in die tijd zo. Ik mocht ervaring opdoen, dat was mijn salaris. Maar dat had één groot voordeel. Omdat ik niets kostte mocht ik ook de weekend pagina’s maken. Ik ging dan een dag mee met een journalist en kon mijn ideeën de vrije loop laten. Jan de Kreuk, de man met het mooie haar van de NVF, die bemoeide zich nergens mee, dus ik kon echt mijn gang gaan.’’

WEGENER

Daarna werkte Andrée via een reclamebureau als fotograaf voor toenmalig uitgeverij Wegener. Hij fotografeerde voor De Edese Post, De Rijnpost, dagblad De Vallei en het Edes Dagblad. ,,En dat deed ik allemaal in mijn eentje. Op m'n brommertje, 150 kilometer per dag en dan 's nachts afdrukken. 's Morgens om 6.00 uur moest ik de foto's bij de VAD, de Veluwse Autodienst afleveren. Ondertussen had mijn moeder alle redacties aan de telefoon gehad en kon om 9.00 uur de nieuwe dag beginnen. Dat heb ik een jaar lang gedaan, alle dagen van de week. Zondag was één van de drukste dagen. Dan deed ik vijf of zes voetbalwedstrijden op een dag. Van Ede tot en met Amerongen. Ik had minder dan tien minuten de tijd per wedstrijd. Bij iedere corner die werd genomen schoot ik foto's want als er twee in de lucht sprongen was ik al blij.''

SEMAFOON

Voor calamiteiten had Andrée een semafoon bij zich. Niet op zak, zoals nu, maar echt bij zich. ,,Dat was een enorme kast met zes lampen er op. Echt een soort zaklampen. En dan was lamp één bijvoorbeeld voor redactie De Vallei, twee de Rijnpost. Nou en als zo'n lamp dan ging branden dan ging ik even naar de kroeg om te bellen naar de desbetreffende redactie. Zo ging dat.''

DIENSTPLICHT

Na dat jaar als fotojournalist moest de fotograaf in militaire dienst om vervolgens in 1970 zijn studio te openen. ,,Maar dat had nog wel wat voeten in de aarde hoor. Die ruimte was een woonkamer van twaalf meter lang met een serre. Gelukkig had ik een aantal vrienden overgehouden aan de militaire dienst en dat waren allemaal elektriciens. Ik maakte zelf wat meubeltjes en zo begon ik. Hopende op een paar klanten. Maar dat viel natuurlijk niet mee. Er zat in Ede een aantal gevestigde fotografen die echt een goed niveau hadden, zoals De Jager en Foto Heco. Daar moest ik tegenop zien te boksen en als jochie van inmiddels 22 vertrouwen zien te krijgen.''

VERNIEUWEND

,,Uiteindelijk belde er iemand van Rob Strik, een toenmalige fotowinkel, met de vraag of ik voor hun bruidsreportages wilde maken. Daardoor kwam ik in aanraking met een meisje dat werkte in het stadhuis in Veenendaal. Een meisje dat in Veenendaal erg bekend was. Zij ging trouwen en ik mocht de foto's maken. De meeste fotografen maakten foto's in een bos of een parkje. Altijd hetzelfde. Je kon in het bosje aan de versleten plekken precies zien waar de fotograaf stond en waar het bruidspaar. Maar ik gebruikte de betonnen muren van het stadhuis als grafische vormen. Muren die de meeste mensen echt verschrikkelijk vonden, maar de foto's werden fantastisch en vernieuwend. Dat was nog nooit gedaan zo.''

MENSENFOTOGRAAF

,,Uiteindelijk kwam dat doordat ik persfotograaf geweest was. Ik zag het anders. Ik lette ook enorm op uitdrukking. De foto's van die reportage werden bij Rob Strik in de etalage gehangen en ik had in no-time heel veel werk daar in Veenendaal. Allemaal bruidsreportages, en dat heb ik met zoveel liefde en lol gemaakt. Dan stond het bruidspaar voor de camera met de vraag 'ja, wat moeten we nou?' En dan zei ik; 'pak d'r lekker beet man. Doe het, want als jij het niet doet, dan doe ik het'. En dan was het al lachen. Als ze het dan deden, dan liep ik er omheen en legde ik de liefde en het geluk vast. Ik ben een mensenfotograaf'', zegt hij terwijl hij inmiddels op het puntje van zijn stoel zit.

TOPJAAR

In de jaren die volgden maakte Andrée veel portretten en bruidsreportages. In het topjaar 1985 maakte hij er 225 in één jaar. ,,Dat was wel heftig hoor. Ik heb wel eens in de auto gezeten dat ik wel kon janken omdat ik niet meer kon. Als ik de mensen dan eenmaal weer zag dan ging het wel weer, maar dat was hard werken.'' In totaal schat de fotograaf dat hij tussen de 2500 en 3000 trouwreportages heeft gemaakt tijdens zijn carrière.

PANORAMA

In 1988 werd Andrée door Panorama gevraagd om foto's voor het weekblad te maken. ,,Dat was ook een prachtige tijd. Die foto's tekende ik de avond tevoren. Dan ging ik op mijn kamer zitten, nam een cola met whisky, zette de Beatles aan en dan ging ik aan het schetsen. Uiteindelijk werd het verhaal steeds warriger door de beneveling, maar de volgende dag kon ik er wel iets mee. Ik kan me nog zo goed die foto tussen Veenendaal en Renswoude herinneren. Dat was met een meisje in een sportauto. Ik moest stroom halen bij een boerderij, maar die mensen hadden nog nooit een blote meid midden op straat gezien. Als dat maar goed komt, dacht ik bij mezelf. Gelukkig mocht ik stroom tappen. Vervolgens kwam opa uit het bakhuis, die keek naar dat meisje en sprak de legendarische woorden; 'das aanders as vreuger'. Fantastisch toch?''

DAKOTA

,,Ach en die foto op Schiphol. Ik zou een aantal mensen fotograferen voor de 'Vamp serie', met op de achtergrond een Dakota en een ondergaande zon. Op het moment dat we bijna zover waren om de plaat te schieten, zag ik dat de zon heel snel zakte en bijna achter het vliegtuig verdween. Ik zette de mensen en mijn spullen snel klaar, schoot even een polaroid om te zien of mijn belichting goed was, en kon toen nog exact drie foto's maken. En de goede zat er tussen. Dat is zo ontzettend gaaf. Trouwens, het mooiste moment was toch wel dat die kist landde, naar ons toe reed, de piloot zijn raampje open deed en riep; 'Hey fotograaf, waar moet ik hem parkeren..''

TATTOOS

En nu is het klaar. Bert Andrée, De Fotograaf, maakt nog eenmaal een reportage en hangt dan voorgoed zijn camera aan de wilgen. Nou ja, voorgoed. In de voormalige fotostudio van Andrée is nu een tattoo studio gevestigd.

Op de vraag waarom er achter in de shop nog flitslampen staan komt een antwoord dat een open einde geeft op de vraag of hij nu echt helemaal stopt. ,,Ach ja, die mensen maken prachtige kunstwerken. Ik heb ze beloofd dat ik zo nu en dan mooie tatoeages voor ze wil fotograferen'', antwoordt Andrée. Met zijn oude Rolleiflex op tafel zit hij er intussen klaar voor om zelf op de foto te gaan. Ook daar gaat hij vol voor. Met Kok op de achtergrond. Lieve Kok, die altijd zo goed is voor hem en voor iedereen.